Het belang van de certificerende functie van de accountant

Deze verbazing - laat ik het zo noemen - en kwalificatie verrast me. SRA heeft bij alle 'grote' momenten in de recente geschiedenis van het accountantsberoep (ik noem 'Straatsburg', het ontstaan van de NBA en de Wet op het accountantsberoep, de commissie Dassen en herziening van de eindtermen) gepleit voor één beroep, één titel en een beroepsprofiel dat geënt is op de beroepspraktijk.

Betekenisvol moderniseren

Nu de sector via de Kwartiermakers toekomst accountancysector een volgende kans heeft gekregen om de toekomst van het beroep en die van de opleiding fundamenteel te moderniseren, brengen we wederom, consequent - en getoetst aan het actuele perspectief van onze leden - ons standpunt naar voren. Niets afwijkend dus.

De basis voor ons standpunt ten aanzien van het beroepsprofiel is dat we de kern van het accountant-zijn, de vakbekwaamheidseisen en de benodigde en verwachte kwaliteit van dienstverlening door gebruikers, samenkomend in de praktische uitoefening van ons beroep als uitgangspunt nemen.

Daarbij nemen we de uiteindelijke uitwerking in eindtermen of opleidingen niet in beschouwing. Want het gaat immers in eerste instantie om de vraag (mandaat NBA) hoe de professional van de toekomst van betekenis kan zijn en waarde kan toevoegen aan het maatschappelijk, economisch, financieel verkeer. Dat is de kernvraag waarbij de (on)mogelijkheden binnen opleidingenland geen rol zouden mogen spelen.

De essentie van ons beroep

Nu onze maatschappij in het algemeen en gebruikers van accountantsproducten meer dan ooit op zoek zijn naar vormen van betrouwbaarheid en zekerheid in het economisch verkeer en vragen om meer transparantie en verantwoording door ondernemingen, speelt de certificerende functie van de accountant een belangrijke en onderscheidende rol.

Met opzet noem ik het hier 'functie' omdat de 'bevoegdheid' gekoppeld is aan het wettelijke controledomein. En dat blijkt een gevoelige kwestie. Ongeacht of het gaat over het toevoegen van 'assurance' of 'non-assurance' (waar eindigt overigens non-assurance en begint assurance?), zijn voor die certificerende functie kennis en competenties nodig om aan te kunnen sluiten bij de behoeften van ondernemers en uitvragende partijen.

Kennis hebben van controle, technieken en middelen is - tezamen met kennis over AO/IB en externe verslaggeving - de essentie van ons vak. Bovendien is deze kennis van belang voor elk verantwoordingstuk, of het nu om de jaarrekening of de samenstellingsverklaring gaat.

Spillover-effect

Het werk- en denkniveau, de skills en de synergetische en kruisbestuivende aspecten die wij binnen onze gemengde mkb-praktijken ervaren, zijn van onschatbare waarde voor het maatschappelijk verkeer en onderscheiden ons vak juist van alle andere economische, fiscale of administratieve dienstverleners.

Waarom noem ik de gemengde mkb-praktijk? Bij de SRA-kantoren ervaren we dagelijks wat in de wetenschap het 'spillover'-effect wordt genoemd: de verschillende aspecten behorend bij het niveau van de bevoegdheid zorgen voor (verhoging van de) kwaliteit binnen het kantoor, binnen de verschillende domeinen.

Het is die kwaliteit waar SRA naar streeft in het nieuwe beroepsprofiel, mede gezien de kwaliteit die nodig is in de markt. SRA-kantoren begeleiden en adviseren immers tezamen meer dan 55% van de mkb-ondernemingen met personeel en zo'n 80% van de reguliere vergunninghouders is aan SRA gelieerd.

Aansluiten bij beroepspraktijk

Daarom vinden we het essentieel dat de basisopleiding de noodzakelijke elementen bevat die leiden tot het denk- en werkniveau en de controlevaardigheden, behorend bij het niveau van de certificerende bevoegdheid. Dat is mogelijk omdat die bevoegdheid/functie geen link heeft met wetenschappelijk of hbo-onderwijs. De NV COS, de belangrijkste wet- en regelgeving in de praktijk van de accountant, maakt bovendien geen onderscheid tussen taken van de professional of tussen wettelijke en niet-wettelijke controles.

Willen we dan dat alle toekomstige professionals in spe wettelijke controles gaan uitvoeren of tekenend accountant moeten zijn? Ik herhaal het nog maar eens: verre van dat! Kijkend naar de huidige praktijk voeren ook niet alle RA's wettelijke controles uit. Wel hebben we goedopgeleide generalisten met een hoogstaand niveau aan basiskennis nodig, die wij in alle geledingen van ons beroep kunnen gebruiken.

De toekomstige professional moet kunnen meebewegen met de brede conjunctuur van de markt en maatschappij, ongeacht het werkveld waarin wordt geopereerd. Ons doel is dat er uiteindelijk een toekomstige professional van de opleiding komt waarmee niet alleen kantoren verder kunnen (daar waar het werk plaatsvindt) zodat de kwaliteit van dienstverlening en de toegevoegde waarde in de praktijk gewaarborgd is, maar waar juist ook het maatschappelijk en economisch verkeer waarde aan kunnen hechten en beleven.

Kies voor kwaliteit, niet voor de weg van de minste weerstand

Het herijkingproces tot op heden bekijkend, wil ik afsluiten met mijn verbazing over de repeterende modus bij alle pogingen om het accountantsberoep te moderniseren. Over de oneigenlijke argumenten die worden gebruikt, de aannames die zonder nagaan worden gemaakt.

Oude tegenstellingen, heilige huisjes en beelden die allang niet meer in de dagelijkse praktijk van kantoren bestaan, komen bovendrijven. In het verleden is al te vaak gekozen voor oplossingen die het minste sentiment opriepen. In plaats daarvan herhaal ik mijn oproep om - vanuit de praktijk - in mogelijkheden te denken, niet in beperkingen of vanuit sentimenten.

Van de hand van voorzitter Diana Clement verschenen de volgende columns rond dit onderwerp:

• Niet de beperkingen maar de mogelijkheden centraal stellen (26 maart 2025)
• 'Laten we het vooral zo eenvoudig mogelijk houden' (13 maart 2025)

Meer lezen over de inhoud en onderbouwing van de SRA-reactie op de consultatie Concept Ontwerpverordening op de beroepsprofielen?

• Consultatiereactie Concept Ontwerpverordening op de Beroepsprofielen 2025
• Position Paper: Visie met onderbouwing voor beroepsprofiel