Medeverantwoordelijkheid accountantsorganisatie

Eisen aan kwaliteitsstelsel

De verplichting van de accountantsorganisatie tot het hebben van een kwaliteitsbeheersingssysteem krijgt een kwaliteitsdoelstelling mee. Het gaat er uiteindelijk om dat de accountantsorganisatie de verantwoordelijkheid neemt dat haar bedrijfsvoering in opzet, bestaan en werking mede is gericht op het resultaat, namelijk de kwaliteit van de wettelijke controles.

Er worden enkele materiële eisen gesteld aan het kwaliteitsbeheersingssysteem: Belangrijke uit te werken kwaliteitswaarborgen, die het stelsel van kwaliteitsbeheersing moet bieden, zijn 

• dat de externe accountant en de overige controlemedewerkers in de uitvoering van de wettelijke controle professionele oordeelsvorming toepassen, dat
• zij werken met een professioneel-kritische houding en dat
• de wettelijke controle plaatsvindt op basis van voldoende en geschikte informatie. 

Rechtens afdwingbare verplichting

De accountantsorganisatie heeft de plicht in zijn bedrijfsvoering passende maatregelen te nemen die er in opzet, bestaan en werking voor zorgen dat de externe accountants en de medewerkers, die meewerken aan de wettelijke controle, de hier bedoelde beroepsstandaarden kunnen en willen toepassen (Nadere Voorschriften Controle- en Overige Standaarden, nrs. 200.15-200.17).

De medeverantwoordelijkheid van de accountantsorganisatie voor de kwaliteit van de wettelijke controles is een rechtens afdwingbare verplichting. Formele bestuurs- en tuchtrechtelijke handhaving (door respectievelijk de AFM als wettelijk toezichthouder en de Accountantskamer als tuchtrechter) is daarbij volgens het voorstel geen doel op zich.

De mogelijkheid van handhaving als stok achter de deur benadrukt het belang van de normen en bevordert de naleving daarvan en daarvoor zijn wettelijke normen nodig.  Het wetsvoorstel biedt een grondslag om bij algemene maatregel van bestuur te concretiseren eisen te stellen aan het stelsel van kwaliteitsbeheersing, ter invulling van deze medeverantwoordelijkheid.

Eerdere reactie SRA

Net zoals de Raad van State heeft SRA ernstige vraagtekens gesteld bij dit voorstel. Naar onze mening worden essentiële hoekstenen uit het bestaande bouwwerk van wet- en regelgeving, toezicht en rechterlijke toetsing verwijderd. Hierdoor wordt bovendien de rechtsbescherming van betrokken partijen ernstig aangetast.

Het is ongekend dat accountantsorganisaties een resultaatsverplichting wordt opgelegd en daarmee een soort risicoaansprakelijkheid. Een dergelijke verplichting is ook nog nooit aan een activiteit inzake kwaliteit in een wet verbonden. Er is in onze waarneming nog nooit een kwaliteitsbeheersingssysteem ontwerpen - zelfs niet in de lucht- of ruimtevaart of bij de toepassing van kernenergie -, dat ernstige tekortkomingen kan voorkomen: noch incidenteel, noch systematisch.

De verplichting kent bovendien een enorme impact. Een accountantsoordeel behelst in zekere mate - evenals een rechterlijk oordeel - naast feitelijke vaststellingen, interpretaties en subjectieve inschatting van een aantal elementen die bijdragen aan het oordeel en de verklaring. Die interpretaties en schattingen zijn niet of slechts met onmogelijke inspanningen te uniformeren. Het opzetten van een absoluut sluitend (succesvol) kwaliteitsbeheersingssysteem is onmogelijk.

Meer lezen?

https://www.sra.nl/dossiers/toekomst-wettelijke-controledomein/consultatiereactie-wetsvoorstel-toekomst-accountancysector/versterking-handhavingsinstrumentarium-afm